ในปี พ.ศ. 2443  งานวิทยาการเกิดขึ้นครั้งแรกในประเทศไทย  โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอสมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอกรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์   (พระนามเดิมว่า พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์)     เป็นพระราชโอรสองค์ที่  14    ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรามหาจุฬาลงกรณ์  พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว   รัชกาลที่ 5  กับ  เจ้าจอมมารดาตลับ   โดยในขณะนั้นทรงดำรงตำแหน่ง เสนาบดีกระทรวงยุติธรรม  โดยทรงตั้ง“กองพิมพ์ลายนิ้วมือ”  ขึ้นมาสำหรับตรวจลายนิ้วมือ   ผู้ต้องหาในคดีอาญา  อันเป็นจุดเริ่มต้นของการตรวจพิสูจน์ยืนยันตัวบุคคล
ปี พ.ศ. 2444 จัดให้มีการพิมพ์ลายพิมพ์นิ้วมือของนักโทษที่จะพ้นโทษเก็บไว้ เพื่อใช้เป็นหลักฐานในการยืนยันตัวบุคคลว่าได้เคยกระทำความผิดมาก่อน  ดังนั้นพระองค์จึงเปรียบเสมือน “บิดาวิชาลายพิมพ์นิ้วมือ “
ในปี พ.ศ. 2475 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีพระราชโองการให้จัดวางโครงการตำรวจขึ้นใหม่ โดยเปลี่ยนชื่อกรมตำรวจภูธร เป็นกรมตำรวจ และให้เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยจัดแบ่งแผนกงานรายย่อยตามความเหมาะสม ซึ่งได้มีการจัดแผนกวิทยาการอยู่ในสังกัดเป็นกองที่สามของตำรวจสันติบาล
ปี พ.ศ. 2482 มีการขยายงานวิทยาการไปสู่ส่วนภูมิภาคเป็นครั้งแรก   โดยพล.ต.ต.หลวงพิสิฐวิทยากร ( ขณะนั้นยศ พ.ต.ท.)  ได้ขยายงานทะเบียนพิมพ์ลายนิ้วมือไปตั้งที่ภาคต่างๆ
เขตเหนือ                       ตั้งที่             พิษณุโลก
เขตใต้                           ตั้งที่             สงขลา
เขตตะวันออก                 ตั้งที่             นครราชสีมา
เขตตะวันออกเฉียงเหนือ  ตั้งที่             อุดรธานี
ต่อมาในปี 2483 ได้มีการปรับปรุงและขยายงานของกรมตำรวจ ได้จัดตั้งกองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลางและให้งานด้านวิทยาการมาขึ้นตรงกับกองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง
ในปี พ.ศ. 2500 องค์การบริหารวิเทศกิจสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย(U.S.O.M.) ได้ให้ความช่วยเหลืองานด้านวิทยาการตำรวจ  ตำรวจภูธร ไต่สวนผู้ร้ายฆ่านายพรมมา และบุตร   ณ  บริเวณที่ว่าการอำเภอพิมาย  มณฑลนครราชสีมา
ปี พ.ศ. 2503 กองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง ได้ปรับปรุงหน่วยงานใหม่ โดยยุบ “กองวิทยาการ” ออกจากสาระบบทำเนียบราชการตำรวจ และแยกงานของกองนี้ออกเป็น 2 กอง คือ กองพิสูจน์หลักฐาน และ กองทะเบียนประวัติอาชญากร โดยขึ้นตรงต่อกองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง ตามพระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ ตั้งแต่ 13 กันยายน 2503
ปี พ.ศ. 2509 ได้ขยายงานวิทยาการออกสู่ภูมิภาค โดยได้รับความช่วยเหลือจากยูซ่อม
ปี พ.ศ. 2519 คำสั่งคณะปฏิรูปที่ 45 ลงวันที่ 21 ตุลาคม 2519 จัดตั้งกองบังคับการตำรวจภูธรขึ้นในส่วนภูมิภาคตามจังหวัดต่าง ๆ จำนวน 12 กองบังคับการ  มีการจัดตั้งคณะทำงานปรับปรุงงานวิทยาการตำรวจ    เพื่อพัฒนาขีดความสามารถงานวิทยาการตำรวจในส่วนภูมิภาค
ต่อมาปี พ.ศ. 2535  ได้มีพระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการกรมตำรวจใหม่ โดยรวมหน่วยงานด้านวิทยาการตำรวจ ซึ่งได้แก่ กองพิสูจน์หลักฐาน กองทะเบียนประวัติอาชญากรและ งานวิทยาการในส่วนภูมิภาค ขึ้นเป็น สำนักงานวิทยาการตำรวจ (สวท.)ซึ่งมีฐานะเทียบเท่ากองบัญชาการ จึงทำให้สำนักงานวิทยาการตำรวจ (สวท.) ได้ถือกำเนิดตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา  โดยได้แบ่งแยกการทำงานออกเป็นหน่วยงานย่อย ในระดับ กองกำกับการเขต และ วิทยาการจังหวัด
            วันที่ 1 กรกฎาคม 2548 ได้มี พ.ร.ฏ.แบ่งส่วนราชการใหม่ ให้ “สำนักงานวิทยาการตำรวจ“ เปลี่ยนชื่อเป็น “ สำนักงานนิติวิทยาศาสตร์ตำรวจ “  มีการปรับเปลี่ยนโครงสร้างทั้งระบบ  โดยมีการตั้งหน่วยงานระดับกองกำกับการเขตเพิ่มขึ้นอีก 7 แห่ง  รวมเป็น  19 แห่ง ทำให้การบริการประชาชน  ครอบคลุมทุกจังหวัดของประเทศไทย !